راهنمای انتخاب روغن موتور مناسب

راهنمای انتخاب روغن موتور مناسب

بهرام خودرو: امروزه مبحث روغن موتور، یکی از مباحث داغ و مهم در امر نگهداری و حفظ کارایی موتور خودرو به حساب می آید، با پیشرفت تکنولوژی و شدت گرفتن رقابت، خودرو سازان به دنبال افزایش روانکاری و ماندگاری بیشتر در روغن ها هستند، در حقیقت می توان گفت افزایش طور عمر موتور خودرو، کاهش مصرف سوخت و آلاینده ها با افزایش کارایی روغن موتور کاملاً همسو است.

اگر به دنبال روغن موتور مناسب برای خودروی جدید یا قدیمی خود هستید، بهترین کار دقت در انتخاب مهمترین استاندارد روغن موتور یعنی شاخص ویسکوزیته می باشد، هر چقدر ویسکوزیته روغن موتور بالاتر باشد چسبندگی آن در دماهای مختلف تغییر شدیدتری خواهد داشت در واقع می توان گفت در دماهای پایین با ضخامت بیشتری بر روی سطح قطعات قرار می گیرد و در نتیجه روانکاری با کندی انجام خواهد شد.

در این میان استفاده از روغن موتور های سنتتیک به خاطر اغراق نه چندان دقیق فروشندگان به مبحثی گیج کننده تبدیل شده است، از این رو قسمت اعظم این مطلب را به بحث پیرامون این نوع روغن موتور و فاکتورهای تعیین کننده در انتخاب روغن موتور مناسب اختصاص داده ایم.

آشنایی با روغن موتور سنتتیک (Synthetic Oil)

به طور خلاصه دو نوع روغن موتور سنتتیک در بازار موجود می باشد:

• روغن های گروه سه (III): که معمولاً ریشه در محصولات فرآوری شده نفت خام دارند و مواد اولیه آن در کنار محصولات دیگری مانند بنزین، گازوییل و نفت کوره به دست می آید. در پالایشگاه پس از جداسازی سایر فرآورده ها، در مرحله اول به روغن مینرال (Mineral) دست می یابیم که پس از قرار گرفتن در مجاورت حرارت، فشار و گاز هیدروژن مولکول های بزرگ آن می شکنند و ماده حاصله روغن سنتتیک گروه سوم خواهد بود. روغن های زیر مجموعه گروه سه قیمت نسبتاً مناسبی دارند با این وجود در بعضی از کشورها اجازه فروش به عنوان روغن سنتتیک را ندارند و برخی، روغن موتور های این گروه را اشتباهاً روغن موتور نیمه سنتتیک (Synthetic Blend Oil) می نامند در صورتی که روغن موتور نیمه سنتتیک در حقیقت از ترکیب حدود سی درصد از روغن های گروه سه یا چهار و هفتاد درصد روغن های مینرال تشکیل می شود، در نتیجه به یاد داشته باشید روغن های گروه سوم کاملا سنتتیک هستند ولی چون از فرآورده های سنگین ستون تقطیر پالایشگاه به دست می آیند به اندازه گروه چهارم، روغن موتور مناسب و با کیفیت محسوب نمی شوند.

• روغن موتور های گروه چهار (IV): از مولکول های سبک تر تشکیل شده و در مجاورت حرارت و فشار بسیار زیاد به دست می آیند. این نوع روغن ها می توانند بدون تغییر در دماهای بسیار پایین عمل روانکاری را انجام دهند و در دماهای بسیار بالا پایداری خود راحفظ کرده و تجزیه نشوند. مزیت این نوع روغن موتورها نسبت به روغن های مینرال، سبک بودن آن ها است که باعث کاهش اصطکاک قطعات داخل موتور شده و به دنبال آن مصرف سوخت کاهش خواهد یافت. این دسته از روغن موتورها با اینکه گران تر هستند اما محاسن فراوانی نسبت به روغن های معمولی یا مینرال دارند. دمای انجماد این روغن ها بسیار کمتر از روغن های مینرال بوده و می توانند در دماهایی که حتی روغن های مینرال دچار انجماد می شوند روان باشند.

روغن های سنتتیک گروه چهارم بالاترین Total Base Number Number یا میزان توانایی روغن موتور در برابر اسیدی شدن را دارا هستند که به همین دلیل زمان طولانی تری می تواند داخل موتور دوام بیاورند.

فاکتورهای اساسی در انتخاب روغن موتور مناسب

گفتیم استانداردها و شاخص هایی وجود دارند تا مصرف کننده بتواند بر اساس آنها بهترین روغن موتور مناسب خودروی خود را انتخاب کند، در این قسمت به بررسی این فاکتورها و توضیح علائم درج شده بر روی بسته بندی روغن ها خواهیم پرداخت چرا که برای شناسایی روغن موتور مناسب در قدم اول باید بتوانیم معنی برچسب هایی که بر روی ظرف روغن درج شده است را بفهمیم.

• API (استاندارد موسسه محصولات نفتی آمریکا)

1. از معروفترین علائم روغن موتورها، نماد استاندارد API می باشد که نشان می دهد این روغن توسط موسسه محصولات نفتی آمریکا (American Petroleum Institute) مورد آزمایش قرار گرفته و مطابق با استانداردهای این موسسه می باشد. API دارای زیر مجموعه های متعددی برای تعیین استانداردهای فراورده های نفتی از جمله روغن موتور می باشد که توضیح در مورد همه آنها از حوصله این بحث خارج است اما در اینجا به توضیح درباره استاندارد مهم API درباره روغن موتورها خواهیم پرداخت.

استانداردهای تعیین شده توسط این موسسه در مورد روغن موتورها، به دو گروه خودروهای بنزینی و گازوئیلی تقسیم می شوند. استانداردهای روغن موتور خودرو های دیزل با حرف C و استاندارد روغن موتور خودروهای بنزینی که با حرف S شروع می شوند. حرف بعدی هم معرف بازه مدل و سال تولید موتور خودرو می باشد که روغن با استاندارد مربوطه باید برای آن بازه زمانی انتخاب شود.

جدول زیر استانداردهای مربوط به خودروهای بنزینی را نمایش می دهد.

• ویسکوزیته یا شاخص چسبندگی روغن موتور

همانطور که در ابتدا اشاره شد شاخص ویسکوزیته که بیانگر میزان چسبندگی است مهمترین پارامتر در انتخاب روغن موتور مناسب می باشد. این شاخص در دماهای مختلف برای انواع روغن موتور اندازه گیری و با یک کد معرفی می شود.

قسمت اول این کد با یک عدد و حرف W که معرف کلمه زمستان (Winter) می باشد میزان شاخص ویسکوزیته روغن را در دماهای زیر صفر نشان می دهد.

بسیار مهم است که روغن موتور در دماهای پایین در برابر چسبندگی و تشکیل لایه ای ضخیم بر روی قطعات مقاومت کرده و به راحتی در میان قطعات متحرک موتور جریان یابد، اگر ضخامت روغن بر روی قطعات افزایش یابد انرژی به مراتب بیشتری جهت حرکت قطعات مورد نیاز خواهد بود که این امر نه تنها باعث افزایش مصرف سوخت، بلکه از مهمترین دلایل روشن نشدن خودرو یا اصطلاحاً استارت نخوردن خودرو باشد.

عدد قبل از حرف W هر چقدر کوچکتر باشد، ویسکوزیته روغن موتور کمتر و در نتیجه رقیق تر و روان تر خواهد بود.

روغن موتور های سنتتیک در دماهای پایین از درجه روانی به مراتب بالاتری نسبت به روغن های معمولی یا منرال برخوردار هستند و این قابلیت را دارند تا به گونه ای تولید شوند که حتی در دماهای پایین تر، رقیق تر بوده و چسبندگی کمتری داشته باشند، از این رو روغن های سنتتیک می توانند حتی ویسکوزیته 0W را نیز داشته باشند.

قسمت دوم کد در شاخص ویسکوزیته مبین میزان مقاومت روغن در برابر تغییرات ویسکوزیته در دماهای بالا (در حدود 100 درجه سانتی گراد) می باشد. در دماهای بالا می بایست روغن موتور چسبندگی خود را حفظ کرده و روانکاری بین قطعات موتور بطور کامل صورت گیرد، از این رو هر چقدر این عدد بزرگتر باشد، روغن در دماهای بالا مقاومت بیشتری در برابر کاهش چسبندگی از خود نشان داده و موتور به روغن ریزی و یا روغن سوزی نخواهد افتاد.

برای مثال روغنی با شاخص ویسکوزیته 10W-30 دارای ویسکوزیته کمتری نسبت به روغن با شاخص ویسکوزیته 20W-50 چه در سرما و چه در گرما می باشد.

چه زمانی روغن های سنتتیک روغن موتور مناسب محسوب نمی شوند؟

حال سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که آیا اجباری در استفاده از روغن های سنتتیک برای موتور خودروی خود داریم؟ و آیا روغن موتورهای سنتتیک همیشه بهترین انتخاب هستند؟

جواب کاملا بستگی به شرایط محیطی و خودروی شما دارد، در مورد خودروهای باکیفیت و با کارایی بالا به طور پیش فرض در کارخانه از روغن سنتتیک پر می شوند پس شما هم ناگزیر خواهید بود همین روند را برای خودرو حفظ کنید.

اگر در منطقه ای زندگی می کنید که زمستان های بسیار سردی دارد، باز هم ناگزیرید قبل از شروع فصل سرما از این نوع روغن موتور در خودرو خود استفاده کنید؛ این امر در مورد مناطقی که دمای هوا بسیار بالاست نیز صادق می باشد.

در خودروهای اسپرت نیز استفاده از روغن سنتتیک توصیه شده است، حتی در موتورسیکلت هایی که دارای سیستم کلاچ معمولی (خشک) هستند هم می توان از روغن موتور سنتتیک استفاده نمود.

چه زمانی نباید از روغن موتور سنتتیک استفاده شود؟

• در موتور سیکلت های مجهز به کلاچ روغنی، این نوع روغن موتور می تواند باعث ایجاد لغزندگی بیش از حد در سطوح صفحه کلاچ شده و سیستم کلاچ موتورسیکلت را با مشکل مواجه کند.
• به دلیل قیمت بالایی که دارند ترجیح می دهید از روغن های ارزانتری استفاده کنید.
• موتور خودروی شما دارای ویژگی های باشد که فقط روغن موتور خاصی با آن سازگار باشد.
• واشرها و درزگیرهای موتور خودروی شما با رقیق بودن روغن های سنتتیک متناسب نباشند و باعث روغن سوزی شود. 

انتخاب نهایی روغن موتور مناسب برای خودروی شما

برای درک بهتر از انواع روغن موتور و انتخاب نهایی، فارغ از فاکتوهای استاندارد و ویسکوزیته معانی مختلف عبارت های روی بسته بندی های روغن موتور را مرور می کنیم چراکه دانستن آنها می تواند در انتخاب روغن مناسب بسیار مفید باشد.

• روغن موتور معمولی (Conventional Oil): این نوع روغن موتور را می توان به عنوان روغن استاندارد در خودروها به کار برد. تمام شرکت های تولید روغن موتور این نوع روغن را در استاندارد SL برای طیف گسترده ای از شاخص های ویسکوزیته عرضه می کنند. اغلب شرکت های خودرو ساز در محصولات خود از این نوع روغن با ویسکوزیته های 5W-20 یا 5W-30 برای مناطق سردسیر و ویسکوزیته 10W-30 برای مناطق گرمسیر استفاده می کنند، این نوع روغن را می توان در تمام خودروهای با کاربری سبک و معمولی مورد استفاده قرار داد.

•  روغن موتور تمام سنتتیک (Full Synthetic Oil): این نوع روغن موتور بیشتر برای خودروهای دارای موتورهای پیشرفته مانند خودروهای لوکس و اسپورت کارایی دارد. این نوع روغن ها آزمایش های بسیار سخت گیرانه ای را پشت سر می گذارند و از میزان چسبندگی موثر تا حفاظت در برابر رسوب، دارای بهترین و طولانی ترین عملکرد در شرایط با فشار کار بالا می باشند. روغن های تمام سنتتیک در دماهای پایین بسیار روان هستند و در دماهای بالا نیز با حفظ کامل خاصیت چسبندگی عمل می کنند.

• روغن موتور نیمه سنتتیک (Synthetic Blend oil):این نوع روغن موتور ها مخلوطی از روغن های سنتتیک و مینرال می باشند که طبیعتاً ارزانتر از روغن های تمام سنتتیک بوده و به طور کلی برای کارهای سنگین و تحمل دمای بالا ساخته شده اند. روغن موتور نیمه سنتتیک تحت فشار و در دمای بالا، ساختار خود را حفظ کرده و از درجه تبخیر بسیار پایینی برخوردار می باشد از این رو علاوه بر مقاومت بالا در برابر هدر رفت روغن باعث کاهش مصرف سوخت نیز می شود از این رو این نوع روغن موتور ها بین رانندگان خودروهای SUV و کسانی که می خواهند موتور خودرو را تحت فشار قرار دهند محبوب هستند.

• روغن موتور با کارکرد بالا (Higher Mileage Oil): موتور خودروهای امروزی نسبت به نسل های گذشته بیشتر عمر می کنند و خودروهای با کارکرد بالا هنوز کارایی مناسبی دارند و خرید و فروش می شوند. قدیمی تر ها به خوبی به یاد دارند که صاحبان خودروهای سواری یا SUV در گذشته بعد از مدتی استفاده با چند قطره روغن بر روی کف پارکینگ مواجهه می شدند  که به معنای کاهش انعطاف پذیری در واشرها و قطعات متحرک موتور از جمله میل لنگ و نشت روغن به خصوص در روزهای سرد بود. چنانچه شما صاحب یکی از این خودروها می باشید، بهتر است به سراغ روغن موتور های با کارکرد بالا بروید. فرمول ساخت این نوع روغن ها به گونه ای است که با نفوذ در لابه لای واشرها، رینگ ها و درزهای موتور شرایطی را به وجود می آورند که این قطعات شکل اولیه خود را بازسازی نموده و انعطاف پذیری خود را به دست می آورند، در چنین شرایطی نشت روغن از موتور نیز از بین خواهد رفت.

با وجود محاسن بسیار زیاد روغن های سنتتیک، هرگز بر این فرض نباشید که کیفیت بالاتر به معنی عدم نیاز به تعویض روغن در فواصل طولانی است، چرا که این نوع روغن موتور ها در اکثر ویژگی ها بهتر از روغن های مینرال یا معمولی هستند اما آنها نیز مانند سایر روغن موتور ها به واسطه آلاینده هایی چون بنزین، هیدروکربن های نیمه سوخته، گرد و غبارهای ریز، ذرات ناشی از سایش فلزات  و ذرات ریز کربنی دچار افت کیفیت می شوند.

تنها راه برای برطرف کردن این آلودگی ها در موتور، تعویض روغن خودرو در دوره های زمانی مناسب می باشد که بر این اساس بهتر است روغن خودرو هر 5000 کیلومتر تعویض شود. اما در مورد خودرو های مدرن امروزی، از آنجا که سیستم تصفیه هوا، سیستم فشرده سازی و کنترل رینگها در پیستون و سیستم ممانعت از ورود بخار آب به داخل سیلندرها، بسیار پیشرفت کرده است از آلودگی زود هنگام روغن موتور ممانعت به عمل می آید و دوره تعویض روغن تا 7000 کیلومتر می تواند افزایش یابد.

با توجه به تمام آنچه گفته شد، تنها مزیت روغن های مینرال در مقایسه با روغن های سنتتیک، قیمت نسبتا پایین آن می باشد؛ بنابراین، این نوع روغن را می توان گزینه مناسبی برای بعضی امور که باید طی آن روغن در بازه زمانی کوتاهی تعویض شود دانست. از جمله این امور می توان به فرایند آب بندی خودروی صفرکیلومتر اشاره کرد که نیاز است روغن در دو مرحله، یک بار در 100 کیلومتر و بار دیگر در حدود 1000 کیلومتر تعویض شود.

در انتها شما با هر آنچه که برای انتخاب روغن موتور مناسب نیاز هست بدانید آشنا شدید

منبع(ها): Google | dummies